‘Gedenk deze dag waarop jullie uit Egypte trekken uit het slavenhuis, want met sterke hand voert de Eeuwige jullie van hier weg, daarom mag er niets gezuurds gegeten worden’ (Ex. 13:3).
Tijdens Pesach, het Joodse paasfeest, wordt de uittocht uit Egypte herdacht. Jozef werd naar Egypte gevoerd en hij en zijn familie leefden daar in grote voorspoed. Maar enkele eeuwen na Jozef’s dood waren er andere heersers, die zich Jozef niet meer herinnerden en de Hebreeërs werden mishandeld, onderdrukt en tot slaven gemaakt. Het verhaal van Mozes, de tien plagen en uiteindelijk de uittocht van het volk uit Egypte, is een van de belangrijkste thema’s in het jodendom.
Pesach wordt ook wel het feest van de matzes genoemd: ‘chag hamatzot’. De matzes zijn ongerezen broden. Zij symboliseren het harde brood dat de slaven in Egypte te eten kregen, maar waren ook het brood dat aan de vooravond van de uittocht gebakken werd omdat er geen tijd was om het deeg te laten rijzen.
Gedurende de acht dagen van Pesach is gerezen brood en al het voedsel dat gegist is onrein. Voor het begin van het feest wordt dan ook een wel zeer grondige lente-schoonmaak gehouden om het hele huis vrij te maken van gegist voedsel: chamets. Elk hoekje van het huis wordt gezogen, alle kasten worden schoongemaakt alle bedden en elke la. Meubels gaan van hun plaats en zakken worden binnenstebuiten gekeerd. Dit alles kost zoveel tijd, dat men er soms weken mee bezig is. Enkele dagen voor Pesach is het huis schoon. Met een vergrootglas en een kaars worden nu de laatste stukjes brood opgezocht en buiten verbrand. Dit ritueel, een geweldig evenement voor de kinderen, heet Bioer Chameets.
Dan komt de eerste avond van Pesach: de Seider. Op die avond wordt het verhaal van de uittocht uit Egypte verteld. Elke ouder moet het verhaal zo vertellen alsof hij zelf uit Egypte is bevrijd. Er wordt voorgelezen uit de Haggadah, het boek dat het hele verhaal vertelt. Er zijn veel liedjes en er wordt een heerlijke maaltijd geserveerd. Het jongste kind zingt eerst een speciaal lied, het Manisjtana, waarin het aan de ouderen vraagt waarom deze avond zo anders is dan wat het gewend is. De rest van de avond is in feite een antwoord op deze vraag. De maaltijd wordt afgesloten met het eten van een stukje van een speciale matze, de afikoman. Deze wordt echter door de kinderen verstopt en het is de bedoeling dat de volwassenen hem niet vinden maar met de kinderen onderhandelen over het terugbezorgen van de Matze. In ruil voor de afikoman krijgt elk kind een klein presentje. De avond kan niet meer stuk!
Een volle synagoge tijdens de seider, de maaltijd tijdens de eerste avond van het Pesach feest
Copyright 2021 – Joodse Gemeente Zeeland – Meeste foto’s: Micha de Vries